Szmates שמאטעס

Z okazji Purim JCC Warszawa we współpracy z marką RISK. made in warsaw zorganizowało warsztaty projektowania ubrań, które poprowadził Marcin Franczak - autor większości grafik w żydowskich kolekcjach RISKa. O smakołyki zadbała Maryla Musidłowska, która przygotowała alternatywne uszy hamana i inne pyszności.

Zapowiedź Szmates pojawiła się nawet w jidyszowym radiu, posłuchajcie!

Przepisy:

RISKY HAMANTASZE Z SZARYM DRESINGIEM

Składniki
Ciasto: • jajka 4 • mąka krupczatka 4,5 szklanki plus do podsypywania • sól 2 łyżeczki • masło roślinne lub zwykłe 250 g • oliwa z oliwek 100 ml • pieprz cytrynowy 1,5 łyżeczki • czosnek granulowany 1 łyżeczka • proszek do pieczenia 2 łyżeczki • jajko • łyżka wina wytrawnego do glazury
Nadzienie: • ser kozi 300 g
 • śliwki suszone 250 g • tymianek świeży 2 łyżki listków
 • sól, pieprz cytrynowy do smaku
Sos: • mleko kokosowe 1 puszka
 • mak mielony 4- 5 łyżek • zielone curry w paście 2-3 łyżeczki • 1 łyżka dżemu z czarnej porzeczki • sól do smaku

Sposób przygotowania:
1. Przygotować sos (najlepiej dzień wcześniej): Wymieszać wszystkie składniki. Doprawić do smaku solą.
2. Przygotować nadzienie: Składniki nadzienia zblendować lub drobno posiekać i wymieszać. Doprawić do smaku.
3. Przygotować ciasto: Ubić jaja z masłem i oliwą. Mąkę przesiać i wymieszać z solą, pieprzem, czosnkiem i proszkiem do pieczenia. Dodać do płynnych składników, wymieszać i zagnieść dokładnie ciasto, które będzie dawało się wałkować. Jeżeli ciasto będzie za miękkie dodać trochę mąki, jeżeli będzie za twarde, dodać trochę wytrawnego wina lub wody. Podzielić ciasto na 4 równe części. Każdą rozwałkować na grubość około 3 mm. Wycinać szklanką lub wycinarką do ravioli krążki. Resztki ciasta ponownie wyrobić, rozwałkować i wykroić. 
Na środku każdego krążka kłaść łyżeczkę nadzienia. Formować trójkątny kształt ciasteczka: unieść brzegi ciasta z trzech stron i zlepić je ze sobą w trzech miejscach. 
Wymieszać glazurę: jajko roztrzepać z winem. Posmarować pędzlem każde ciastko. Piec 15-20 minut na papierze do pieczenia w piekarniku nagrzanym do 180 st C.

PIJANE HAMANTASZE Z DAKTYLAMI I SKÓRKĄ POMARAŃCZOWĄ

Składniki:
Ciasto: • jajka 4 • mąka krupczatka 4,5 szklanki plus do podsypywania • cukier drobny 1 szklanka • masło roślinne lub zwykłe 250 g • oliwa z oliwek 50 ml • sok pomarańczowy 3-4 łyżki • skórka otarta z jednej pomarańczy • olejek waniliowy łyżeczka • proszek do pieczenia 2 łyżeczki • sól ½ małej łyżeczki • jajko, łyżka soku, kilka kropel esencji różanej do glazury
Nadzienie: • daktyle 400 g • skórka pomarańczowa kandyzowana 150 g • pimms lub inny likier ziołowo cytrynowy 150 ml

Sposób przygotowania:
1. Przygotować ciasto: Ubić jaja z cukrem i masłem, dodać olej, wanilię i sok pomarańczowy. Mąkę przesiać i wymieszać z solą i proszkiem do pieczenia. Dodać do płynnych składników, wymieszać i zagnieść dokładnie ciasto, które będzie dawało się wałkować. Jeżeli ciasto będzie za miękkie dodać trochę mąki, jeżeli będzie za twarde, dodać trochę soku pomarańczowego. Podzielić ciasto na 4 równe części. Każdą rozwałkować na grubość około 3 mm. Wycinać szklanką lub wycinarką do ravioli krążki. Resztki ciasta ponownie wyrobić, rozwałkować i wykroić.
2. Składniki nadzienia zblendować lub drobno posiekać i wymieszać.
3. Na środku każdego krążka kłaść łyżeczkę nadzienia. Formować trójkątny kształt ciasteczka: unieść brzegi ciasta z trzech stron i zlepić je ze sobą w trzech miejscach.
Wymieszać glazurę: jajko roztrzepać z sokiem pomarańczowym i esencją różaną. Posmarować pędzlem każde ciastko. Piec 15-20 minut na papierze do pieczenia w piekarniku nagrzanym do 180 st C.

KRWAWE HAMANTASZE A LA POLONAISE

Ciasto takie samo jak na pijane hamantasze tylko bez skórki pomarańczowej, zamiast której trzeba dodać więcej wanilii. Nadzienie z mrożonych truskawek, żurawiny i kilku łyżek dżemu truskawkowego.

/Zobacz też relacje z innych warsztatów prowadzonych przez Marylę Musidłowską: święto oliwy, przepisy inspirowane Torą i Sukot w słoiku./

Fot. Piotr Kulisiewicz

Uga i Purim bezalkoholowo

Od początku wydawało nam się, że z tym Purim to niełatwa sprawa!

Okazało się jednak, że jest prościej niż podejrzewaliśmy.

Purim - od hebrajskiego pur czyli losy - to święto obchodzone 14 dnia miesiąca adar upamiętniające wydarzenia, które pozwoliły być Żydom bezpiecznym, mimo istniejących zagrożeń. Wszystko to działo się w królestwie Achaszwerosza, a głównymi bohaterami historii zostali królowa Estera i jej przybrany ojciec Mordechaj, którzy uchronili naród żydowski przed złym ministrem Hamanem.

Z okazji Purim czyta się Megilat Ester, która nawet dla dzieci nie jest nudna, ponieważ trzeba być czujnym i za każdym razem, kiedy pada imię Hamana, należy zrobić mnóstwo hałasu, w czym pomagają kołatki zwane gragerami. Święto ma charakter karnawałowy, a jego uczestnicy przebierają się. Dorośli piją tego dnia mnóstwo alkoholu aż do momentu, w którym nie można rozróżnić zdań "Niech będzie błogosławiony Mordechaj" od "Niech będzie przeklęty Haman", natomiast dzieci wystawiają purimszpil - tradycyjne przedstawienie oparte na Księdze Estery.

Z okazji Purim przygotowuje się również tradycyjne potrawy, z których najbardziej znane są hamantasze, czyli tak zwane "uszy Hamana" oraz podawane także przy okazji innych świąt kreplach. Oba dania mają nieprzypadkowy kształt - ciastka symbolizują sakiewki lub kieszenie Hamana, w których trzymał wszystkie swe bogactwa, natomiast pierogi ze swoim schowanym wnętrzem odnoszą się do ukrytej natury cudu purimowego.

Na ostatnich warsztatach Uga. Rodzinne Podróże Kulinarne spotkaliśmy się, by wspólnie przećwiczyć przygotowywanie purimowych potraw. A we wszystkim towarzyszył nam... Królik.

Tym razem mieliśmy dużo do pokrojenia,...

...czasami trzeba było coś wymieszać,...

...ale najwięcej frajdy sprawiło nam wałkowanie!

Dorośli pomogli nam ze smażeniem, pieczeniem i wszelkimi gorącymi rzeczami, bo jak już się nauczyliśmy - istnieje w kuchni granica, przez którą nie przechodzimy, żeby było bezpiecznie.

Zanim zabraliśmy się za jedzenie, zdjęliśmy fartuszki i zmówiliśmy błogosławieństwa dzieląc się symbolicznym winem - a właściwie ukochanym przez najmłodszych sokiem z winogron - oraz chałką.

ps: Przy okazji polecamy najnowszy numer "Cwiszn" (4/2012), gdzie znajdziecie między innymi tłumaczenie fragmentów pierwszej napisanej w jidysz dietetyczno-wegetariańskiej książki kucharskiej z ponad czterystoma przepisami! Tutaj fragment artykułu. Przypominamy też numer sprzed dwóch lat (4/2010) z potrawami szabatowymi.

Przepisy:

ROSÓŁ I KREPLACH

Składniki na rosół:
• 3 średnie marchewki • 2 średnie pietruszki • kawałek selera • 2 średnie cebule • szczypta gałki muszkatołowej • szczypta kurkumy • 5 łyżek oliwy • pieprz • ziele angielskie • listki laurowe • sól

Sposób przygotowania:
1. Marchewkę, pietruszkę i selera umyj i obierz. Pokrój na kawałki.
2. W szerokim garnku rozgrzej oliwę. Podsmaż na niej włoszczyznę. Zalej wodą (ok. 2,5 l).
Dodaj sól, zmniejsz płomień i gotuj przez co najmniej 40 minut.
3. W tym czasie przygotuj cebulę. Pokrój każdą z nich na 4 części i połóż na rozgrzanej patelni teflonowej przecięciem do dołu. Podgrzej aż zbrązowieje, przekręcaj kawałki tak, aby zbrązowiały z każdej strony.
4. Do rosołu dodaj cebulę, liście laurowe, pieprz i ziele angielskie.
5. Tuż przed końcem gotowania dodaj gałkę muszkatołową i kurkumę.
6. Wymieszaj dokładnie i dopraw do smaku.

Przepis: www.wegetarianka.blox.pl


Składniki na kreplach:
Ciasto: • 2 ½ szklanki mąki • 1 łyżeczka proszku do pieczenia • 3 jajka • ½ łyżeczki soli • ¼ łyżeczki czarnego pieprzu mielonego • 4 łyżki oliwy
Farsz: • 100 g soczewicy • 2 pieczarki • 1 cebula • 2 ząbki czosnku • natka pietruszki • niewielka ilość startej marchewki • sól, pieprz • sos sojowy

Sposób przygotowania:
1. Przygotuj farsz: Soczewicę wypłucz i zalej wodą tak, aby przykryła soczewicę. Dodaj łyżkę oliwy i gotuj na średnim ogniu do uzyskania gładkiej masy.
2. Cebulę i pieczarki pokrój w drobną kostkę. Zrumień na patelni.
3. Czosnek posiekaj. Połącz wszystkie składniki farszu i dopraw.
4. Przygotuj ciasto: W misce wymieszaj proszek do pieczenia z mąką, solą i pieprzem. Dodaj pozostałe składniki i wyrabiaj ciasto do czasu, aż będzie je można rozwałkować.
5. Ciasto wstaw na chwilę do lodówki.
6. Rozwałkuj i wycinaj kwadraty o bokach 4 cm. Na środku każdego nałóż łyżeczkę farszu i sklejaj w trójkąty.
7. Kreplach gotuj w osolonej wodzie (można je również smażyć na złoto na patelni bądź zapiekać w piekarniku).

Przepis: www.hatikvah.pl

TABULEH Z PĘCZAKU

Składniki:
• 2 szklanki pęczaku • 5 ogórków gruntowych • 4 średnie pomidory • 1 cebula cukrowa • 6 gałązek szczypiorku z cebulkami • 2 pęczki pietruszki • 1 pęczek mięty • 6 łyżek oliwy • 2 łyżki soku z cytryny • ząbek czosnku • sól

Sposób przygotowania:
1. Przygotuj pęczak zgodnie z instrukcją na opakowaniu. Ostudź.
2. Umyj warzywa. Ogórki obierz. Pokrój wszystkie w drobną kosteczkę.
3. Posiekaj szczypiorek, natkę i miętę.
4. Do ostudzonego pęczaku dodaj warzywa i zioła. Dolej oliwę i sok z cytryny.. Przypraw solą i czosnkiem.
5. Wstaw do lodówki.

Przepis: www.kwestiasmaku.com

USZY HAMANA

Składniki:
Ciasto: • 150 g masła • 100 g cukru • 200 g mąki • 1/2 łyżeczki proszku do pieczenia • 2 jajka • szczypta soli
Nadzienie: • 1 szklanka daktyli bez pestek • 2 łyżki cukru • skórka otarta z 1 pomarańczy • sok z 1 dużej pomarańczy • 1/2 łyżeczki cynamonu • 1/3 szklanki posiekanych migdałów

Sposób przygotowania:
1. Przygotuj ciasto: W misce wymieszaj mąkę z proszkiem do pieczenia i solą W drugiej misce utrzyj masło z cukrem i 1 jajkiem, aż masa będzie gładka i puszysta. Dodawaj powoli mąkę i wymieszaj do połączenia składników.
2. Przełóż ciasto na blat i uformuj w spłaszczony dysk. Zawiń w folię spożywczą i włóż do lodówki.
3. Przygotuj nadzienie: daktyle posiekaj i przełóż do rondelka. Dodaj sok pomarańczowy, cukier i przyprawy. Gotuj na małym ogniu, aż daktyle wchłoną cały sok i będą zupełnie miękkie.
4. Wyłącz ogień i odstaw do przestudzenia. Zmiksuj daktyle blenderem na dość gładkie puree. Dodaj posiekane migdały.
5. Nagrzej piekarnik do 180 stopni Celsjusza. Wyłóż pergaminem dwie blaszki do pieczenia.
6. Wyjmij ciasto z lodówki i rozwałkuj na grubość ok. 3 mm. Powycinaj kółka o średnicy ok. 7 cm.
7. Na każdy placuszek ciasta nałóż łyżeczkę nadzienia (lepiej nie dawać zbyt dużo nadzienia, bo ucieknie z ciasteczek), a następnie zlep ze sobą brzegi placka tak, by powstała trójkątna sakiewka.
8. Gotowe ciastka układaj na blaszce, zachowując 4-5 cm odstępu. Posmaruj ciastka rozmąconym jajkiem, włóż do nagrzanego piekarnika. Piecz 12-16 minut, do momentu, aż ciastka będą złotobrązowe na brzegach.

Przepis: www.mmintafood.wordpress.com

Fot. Piotr Kulisiewicz