Uga sefardyjsko

To jutro - 18. ijar - żydzi na całym świecie rozpalają ogniska z okazji Lag BaOmer. W czasie tego mistycznego święta opartego na Kabale uprawia się też sporty, wśród których najważniejsze jest strzelanie z łuku. Z obawy przed ciągle zmienną pogodą nie zdecydowaliśmy się jednak wyjść jeszcze w tym miesiącu z kuchni Little Chefa. Zamiast tego zajęliśmy się przysmakami żydów sefardyjskich.

Sefardyjczycy to grupa żydów, która wywodzi się z Półwyspu Iberyjskiego, skąd zostali wygnani pod koniec XV wieku. Przez te tragiczne wydarzenia rozproszyli się po Europie i Bliskim Wschodzie, jednak wciąż łączy ich język – ladino będący odpowiednikiem jidysz u Aszkenazyjczyków – oraz specyficzne obrządki. Dziś stanowią około 10% społeczności Izraela.

Kuchnia sefardyjska jest zupełnie inna niż lepiej nam znana aszkenazyjska bazująca na mące i smażonych potrawach. Widać w niej wpływy bliskowschodnie, irańskie, tureckie czy marokańskie. Typowymi składnikami są oliwa z oliwek, cytryna, czosnek oraz wiele ziół i ostrych przypraw. Popularnymi warzywami natomiast są pomidory, papryka, cukinia czy oliwki.

My spośród sefardyjskich przysmaków wybraliśmy fasolę i bakłażany...

...ser,...

...świeżą kolendrę,...

...oraz masę przypraw!

W najtrudniejszych sytuacjach dla bezpieczeństwa mieliśmy roboczy kask ;-)

Mimo sefardyjskich potraw pozostaliśmy jednak przy znanym nam obrządku i tradycyjnie zmówiliśmy błogosławieństwa jak zawsze, kiedy się spotykamy, by zjeść razem kolację szabatową.

Co cieszy - jest nas coraz więcej! Chcesz do nas dołączyć? Pisz na uga@jccwarszawa.pl

LUBIA - ZUPA FASOLOWA Z POMIDORAMI

Składniki:

• 1 szklanka fasoli (black eyed peas) • oliwa z oliwek • 2 cebule pokrojone w kostkę • 4 ząbki czosnku • 1 łyżeczka mielonego kminu • 1 łyżeczka kurkumy • 250 g pomidorów • 2 ½ szklanki bulionu • świeża kolendra • sok z ½ cytryny • sól, pieprz

Sposób przygotowania:

1. Fasolę zalej zimną wodą. Mocz przez godzinę. Następnie wylej wodę, wlej nową i gotuj przez kolejną godzinę. Pod koniec gotowania dodaj łyżeczkę soli.

2. W garnku rozgrzej oliwę. Włóż cebulę oraz czosnek i smaż przez 5 minut. Dodaj przyprawy, pokrojone w kawałki pomidory, fasolę, wywar, posiekaną kolendrę. Wymieszaj i doprowadź do wrzenia. Gotuj przez 20-30 minut. Dopraw sokiem z cytryny, podawaj z posypaną kolendrą.

Przepis pochodzi z książki: Kuchnia żydowska Marleny Spieler



ZAPIEKANE BAKŁAŻANY

Składniki:

• 2 duże bakłażany • oliwa z oliwek • 25 g masła • 2 łyżki mąki • 2 szklanki gorącego mleka • gałka muszkatołowa • pieprz cayenne • 4 duże jajka • 400 g utartego sera żółtego • sól, pieprz

Sposób przygotowania:

1. Bakłażany pokrój w plastry. Ułóż je w cedzaku i posyp solą. Odstaw na 20-30 minut do obcieknięcia.

2. Bakłażany opłucz i osusz papierowym ręcznikiem.

3. Rozgrzej oliwę na patelni. Zrumień bakłażany z obu stron.

4. W rondelku roztop masło. Posyp je mąką i, mieszając, smaż przez około minutę. Zestaw z ognia i połącz z gorącym mlekiem. Postaw sos z powrotem na ogniu i doprowadź do wrzenia. Gotuj sos aż będzie gęsty i gładki. Dopraw gałką, pieprzem cayenne, solą i pieprzem.

5. Do wystudzonego sosu dodaj roztrzepane jajka. Część sera zostaw do posypania dania, a pozostały połącz z sosem i dokładnie wymieszaj. Nagrzej piekarnik do 180o C.

6. W żaroodpornym naczyniu ułóż warstwy bakłażanów każdą polewając sosem. Posyp potrawę i zapiekaj przez 35-40 minut.

Przepis pochodzi z książki: Kuchnia żydowska Marleny Spieler



MARUNCHINOS

Składniki:

• 175 g zmielonych migdałów • 125 g cukru • 1 białko • 1 łyżeczka kardamonu • 1 łyżeczka wody różanej • płatki migdałowe do dekoracji • cukier puder

Sposób przygotowania:

1. Białko ubij ze szczyptą soli na sztywną pianę.

2. Dodaj zmielone migdały, cukier, przyprawy i delikatnie zmiksuj.

3. Wilgotnymi rękami formuj z przygotowanej pasty małe kulki. W środek każdego ciasteczka wciśnij płatek migdałowy.

4. Piecz w nagrzanym piekarniku, w temperaturze 160o C przez około 20 minut.

5. Ostudzone ciasteczka posyp cukrem pudrem.

Przepis pochodzi z książki: Kuchnia żydowska Clarssy Hyman

Fot. Piotr Kulisiewicz

Jedzenie dla odważnych

Z okazji Pesach - święta opisanego szerzej w poprzednim poście - JCC Warszawa zorganizowało dla dzieci zajęcia, w czasie których można było zmierzyć się ze wszelkimi strachami i okropnościami prosto z Hagady. W pierwszej części poprowadzonej przez Patryka Pufelskiego uczestnicy poznali wszystkie plagi, spośród których najwięcej emocji wywołała prawdziwa szarańcza!

Drugą częścią były warsztaty kulinarne poprowadzone przez Martę Dymek - autorkę wegańskiego bloga Jadłonomia, która specjalnie z tej okazji przygotowała proste i szybkie przepisy, a właściwie zabawy chętnie wykonywane z małą pomocą dorosłych nawet przez najmłodszych - trzyletnich - uczestników zajęć. Było kolorowo, słodko i pysznie, dzięki czemu udało nam się oswoić wszelkie potworności!

CZEKOLADOWE KOMARY

• tabliczka gorzkiej czekolady • żurawina • orzechy włoskie • rodzynki • orzechy laskowe

Czekoladę roztopić w kąpieli wodnej. Następnie na przygotowanym wcześniej foliowym woreczku narysować czekoladą groźnego komara i ozdobić go bakaliami. Odłożyć w chłodne miejsce na godzinę i odkleić z woreczka, jest już gotowy do jedzenia.

MARCEPANOWE SZARAŃCZE

• marcepan plastyczny • cukier puder • letnia woda • barwniki spożywcze: czerwony, żółty, niebieski i zielony

Do czterech szklanek nalać kilka łyżek letniej wody, rozpuścić w niej po kilka kropli barwnika. Następnie do każdego koloru dodać tyle cukru pudru, żeby powstał gęsty lukier. Marcepan rozgrzać, podzielić na mniejsze porcje i lepić z niego szarańcze. Dobrze jest zacząć od tułowia, następnie dodać głowę i na samym końcu skrzydełka i nóżki. Gotowe szarańcze nadziać na patyczki do grilowania i ozdobić kolorowymi lukrami.

MUSZE PORTRETY

• maca • ulubiony serek kanapkowy • czarne oliwki • świeże warzywa: rzodkiewki, ogórki, papryki, pomidory • różne kolorowe sałaty • szczypiorek i pietruszka

Na kawałkach macy rozsmarować ulubiony serek. Następnie z warzyw pokrojonych w talarki i paseczki układać musze portrety - czarne oliwki mogą posłużyć za brzuszki, z listków pietruszki można zrobić skrzydełka, a źdźbła szczypiorku mogą być muszymi nogami.

KRWAWA LEMONIADA

• woda niegazowana • sok malinowy • liście mięty • plasterki pomarańczy

Do dzbanków z wodą dodać sok malinowy, kilka liści mięty i plasterków pomarańczy. Energicznie wymieszać i pić bez obaw!

Pomysły: Jadłonomia Realizacja: Jadłonomia&Dzieci

Fot. Piotr Kulisiewicz

Dla:

Uga pesachowe

Marcowe Uga to nasze szóste spotkanie. Do tej pory mieliśmy okazję zająć się takimi tematami jak Sukot, Izrael, Chanuka, Tu Bi Szwat i Purim. Po pół roku projekt zyskał popularność, której się nie spodziewaliśmy. Odpowiadając na liczne zgłoszenia zdecydowaliśmy się organizować warsztaty dwa razy w miesiącu, by dla nikogo nie zabrakło miejsca. To dobry moment, by podziękować wszystkim naszym małym kucharzom, którzy są z nami od początku, za niesamowitą, rodzinną atmosferę, jaką udało się dzięki nim stworzyć. Witamy również serdecznie wszystkich tych, którzy są z  nami od niedawna - mamy nadzieję, że razem uda nam się przygotowywać jeszcze pyszniejsze smakołyki!

•••

W marcu nadszedł czas na Pesach - święto wolności upamiętniające wyzwolenie Żydów z niewoli egipskiej. W diasporze obchodzi się je osiem dni poczynając od 15 dnia nisan. Z okazji Pesach podczas wieczorów sederowych czyta się Hagadę opowiadającą o wyjściu z Egiptu. Istnieje wiele tradycyjnych rytuałów i zwyczajów ludowych dotyczących tego święta, najważniejszy jest jednak zakaz spożywania i posiadania w domu chamecu, czyli chleba na zakwasie. Zamiast niego je się macę, tak samo jak Żydzi, którzy wychodzili z Egiptu: „Ludzie zabrali swoje ciasto, zanim się zakwasiło. Resztę swojego [ciasta] obwiązali w ubrania [i umieścili] na ramionach” (Szemot 12, 34). 

Charakterystyczny dla święta jest specjalny talerz sederowy, na którym znajdują się ściśle określone elementy: bejca - jajko kojarzące się z cyklicznością życia i upamiętniające zburzenie świątyni, zeroa - opieczona kość odarta z mięsa symbolizująca baranka, karpas - zielenina odwołująca się do życia i wolności, którą je się zamoczoną w słonej wodzie oznaczającej łzy i niewolę ojców, chazeret (chrzan) i maror (gorzkie zioła) oraz charoset, czyli specjalna potrawa przyrządzona najczęściej z orzechów, daktyli, cynamonu i imbiru konsystencją przypominająca zaprawę, z której Żydzi lepili cegły dla faraona. Talerz sederowy pełni inną funkcję niż naczynia pomagające w zaspokojeniu głodu - jest on sam w sobie symboliczną opowieścią odwołującą się do pesachowej historii opisanej w Hagadzie.

Talerze sederowe malowaliśmy na zajęciach w ramach cyklu Bezalel organizowanego

przez JCC Warszawa. Więcej informacji na ich temat znajdziecie tutaj.

Na obu naszych spotkaniach główną rolę odegrała maca - nie tylko zjedliśmy ją zamiast chałki, ale też wykorzystaliśmy do gotowania i... Zabawy! Okazało się więc, że naszą ulubioną tradycją pesachową jest szukanie afikomanu, czyli ukrytego w czasie sederu kawałka macy.

Ważne jednak były też warzywa, ...

 ... które trzeba było kroić ...

... mieszać, ...

... i przyprawiać, ...

... by powstała izraelska sałatka!

Krojenie okazało się też konieczne do przygotowania zupy...

... o pięknym - marsjańskim! - kolorze.

Uzupełniliśmy ją kulkami macowymi ...

... których przygotowanie było niezłym wyzwaniem.

Momentami wydawało nam się, że są zrobione z błota!

Ich lepienie jednak było całkiem fajną zabawą.

Chociaż zajmowaliśmy się bardzo różnymi rzeczami, wszyscy myśleliśmy przede wszystkim o czekoladzie!

Każdy chciał być blisko, ...

... licząc na to, że uda się jej choć trochę spróbować.

Najwięcej szczęścia mieli ci, którzy zdecydowali się wyczyścić łyżki - pierwszy raz mycie naczyń okazało się naprawdę przyjemne!

Także smarowanie blachy, ...

... nakładanie ciasta ...

... i podawanie ciastek sprzyjało podjadaniu tych słodkich pyszności.

Naprawdę nie mogliśmy doczekać się uczty! Dlatego bardzo sprawnie nauczyliśmy się błogosławieństw...

... i zabraliśmy się za jedzenie!

Przepisy:

KREM Z BROKUŁÓW Z MACOWYMI KULKAMI

Składniki:

• 2 ekologiczne kostki bulionowe • 1 kg umytych brokułów • 4 ziemniaki • 225 ml śmietany • sól, pieprz • 6 jajek • 6 łyżek wody • 8 łyżek mąki macowej (można zmielić macę w malakserze) • szczypiorek

Sposób przygotowania:

1. Umyj warzywa. Brokuły podziel na różyczki, a ziemniaki obierz i pokrój w kostkę.

2. Zagotuj litr wody i rozrób w niej kostki bulionowe.

3. Ziemniaki i brokuły włóż do garnka i zalej bulionem. Zagotuj (nie przykrywaj garnka - brokuły stracą wtedy kolor).

4. Gdy warzywa zmiękną zmiksuj zupę za pomocą blendera. Dopraw solą i pieprzem, dolej śmietanę
i wymieszaj.

5. Oddziel żółtka od białek. Ubij z białek sztywną pianę. Dodaj do niej delikatnie żółtka i wodę. Następnie dosyp mąkę macową, przypraw solą i bardzo delikatnie wymieszaj (masa ma mieć konsystencję gęstej śmietany).

6. Odstaw na 10 minut.

7. Zmocz ręce w zimnej wodzie i lep kulki. 

8. Wrzuć macowe kulki do osolonej wody lub rosołu, gotuj je do momentu aż wypłyną na powierzchnię.

9. Zupę podawaj w miseczkach z dodatkiem kulek macowych, ozdobioną szczypiorkiem.

Przepis na krem brokułowy: Pascal Brodnicki, Po prostu mi to ugotuj
Przepis na kulki macowe: Dora Tenenbaum

Dora Tenenbaum prowadziła warsztaty kulinarne na wyjeździe integracyjnym dla Żydów 
z Dolnego Śląska organizowanym przez Fundację Joint Distribution Committee Poland
 w Starej Morawie w czerwcu 2012 roku. Przepis na kulki macowe jest tym, którego nauczyła się jeszcze przed wojną od swojej mamy.

SAŁATKA IZRAELSKA

Składniki:

• 1 średnia cebula •  kilka rzodkiewek • sporo małych pomidorków • 3 spore ogórki gruntowe • mięta, bazylia, pietruszka • sól, pieprz • oliwa z oliwek • sok z cytryny lub ocet jabłkowy

Sposób przygotowania:

1. Warzywa pokrój w drobną kostkę

2. Zioła posiekaj.

3. Umieść wszystko w dużej misce, polej oliwą wymieszaną z sokiem z cytryny, solą i pieprzem.

4. Dokładnie przemieszaj.

Przepis: www.niebowgebie.blox.pl

PŁYNNE CIASTO CZEKOLADOWE

Składniki:

• 100 g masła • 2 żółtka • 2 jajka • 100 g gorzkiej czekolady • 50 g cukru • 2 łyżki mąki • szczypta soli • ew. esencja waniliowa

Sposób przygotowania:

1. Czekoladę rozpuść z masłem na małym ogniu.

2. W misce utrzyj cukier i jajka na puszystą masę.

3. Dodaj esencję waniliową i wymieszaj.

4. Wlej wystudzoną masę maślano- czekoladową. Dokładnie wymieszaj.

5. Przesiej do masy mąkę i sól. Delikatnie wymieszaj.

6. Rozlej ciasto do foremek i piecz 7-8 minut w 220 C (nie dłużej!)

7. Podawaj od razu.

Przepis: www.ugotuj.to

Fot. Piotr Kulisiewicz